عاطفه رشنویی، مدیر میراث جهانی چغازنبیل و هفتتپه در یادداشتی نوشت: مدیریت مقصد گردشگری (Destination Management) بهعنوان یک رویکرد علمی و یکپارچه، فرآیندی است که شامل برنامهریزی، سازماندهی و هماهنگی تمامی عناصر یک مقصد گردشگری میشود، بهگونهای که بهرهبرداری از منابع طبیعی، فرهنگی و انسانی با حفظ پایداری محیط زیست، ارتقای رفاه جوامع محلی و بهبود تجربه گردشگران همسو باشد.
بر اساس بیانیهها و دستورالعملهای بینالمللی، از جمله بیانیه مادرید یونسکو (2010) و چارچوب گردشگری پایدار سازمان جهانی گردشگری (UNWTO)، مدیریت مقصد شامل چهار رکن کلیدی است:
حفاظت و توسعه پایدار منابع: برنامههای گردشگری باید اثرات زیستمحیطی، اقتصادی و اجتماعی را به حداقل برسانند و منابع طبیعی و فرهنگی را برای نسلهای آینده حفظ کنند.
مشارکت جامعه محلی: جوامع میزبان باید در تصمیمگیریها مشارکت فعال داشته و از منافع اقتصادی و فرهنگی گردشگری بهرهمند شوند.
هماهنگی میان ذینفعان: همکاری میان نهادهای دولتی، بخش خصوصی، سازمانهای غیرانتفاعی و جامعه علمی برای ایجاد برنامهای یکپارچه ضروری است.
نوآوری و پایش مستمر: بهرهگیری از فناوری و سیستمهای پایش دادهمحور، امکان رصد اثرات گردشگری، بهینهسازی تجربه گردشگران و اصلاح سیاستها بر اساس دادههای واقعی را فراهم میکند.
اجرای مدیریت مقصد، به ایجاد یک اکوسیستم گردشگری پایدار و هوشمند میانجامد که علاوه بر ارتقای تجربه گردشگران، فرصتهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را برای جوامع میزبان افزایش میدهد.
خوزستان، با سه اثر ثبتشده در فهرست میراث جهانی ـ چغازنبیل، شوش و شوشتر ـ، همراه با آثار زنجیرهای مانند راهآهن سراسری، کاروانسرای افضل و تنوع فرهنگی و طبیعی بینظیر، زمینه مناسبی برای پیادهسازی مدل مدیریت مقصد گردشگری دارد. این مدل میتواند به چهار بخش کلیدی تقسیم شود:
۱. حفاظت و توسعه پایدار منابع
چغازنبیل: حفاظت از زیگورات و محوطه پیرامونی و شهر دور اونتاش از طریق کنترلهای بازدید، طراحی مسیرهای گردشگری کماثر و استفاده از فناوریهای نوین مانند پایش هوشمند سازههاو حفاظت درجا بر اساس مبانی نظری نگهداری از ارزشهای برجسته جهانی این مجموعه.
سازه های آبی شوشتر: مدیریت بازدید از سازههای آبی و کانالها بر اساس ظرفیت محیطی و آموزش گردشگران درباره اهمیت مدیریت منابع آب تاریخی، تفسیر و ارائه بر اساس ظرفیتها
محوطه تاریخی شوش: صیانت از محوطه باستانی با رعایت استانداردهای بینالمللی و کاهش فشار انسانی بر مناطق حساس شهری و همراهی شهر و مجموعه با هم افزایی بیشتر و توجه به تاب اوری مجموعه
۲. مشارکت جامعه محلی
توسعه کسبوکارهای کوچک گردشگری و صنایع دستی در روستاها و محلههای پیرامونی هر سه مجموعه میراث جهانی با تکیه بر مشارکت برنامه ریزان استانی و منطقه ایی .
آموزش جامعه میزبان برای ارائه خدمات گردشگری پایدار، از جمله راهنمایی، اقامتگاههای محلی و خوراک سنتی در کلیه سطوح.
ایجاد تعاونیها و شبکههای محلی برای توزیع عادلانه منافع گردشگری و مشارکت فعال زنان و جوانان.
۳. هماهنگی میان ذینفعان
ایجاد سازمانهای مدیریت مقصد محلی با حضور نمایندگان اداره میراث فرهنگی، شهرداری، بخش خصوصی و جامعه علمی.
تدوین برنامههای یکپارچه برای گردشگری سبز و صلحمحور در محدوده هر سه اثر.
طراحی مسیرهای گردشگری ریلی و جادهای که تجربه تاریخی و طبیعی یکپارچه ارائه کند و فشار زیستمحیطی را کاهش دهد.
۴. نوآوری و پایش مستمر
بهرهگیری از سیستمهای هوشمند برای رزرو، اطلاعرسانی چندزبانه و پایش اثرات بازدید.
توسعه اپلیکیشنها و پلتفرمهای دیجیتال برای ارائه محتوا و تجربه تعاملی درباره میراث فرهنگی و طبیعی خوزستان.
ارزیابی دورهای اثرات گردشگری بر محیط زیست، جامعه محلی و زیرساختها و اصلاح سیاستها بر اساس دادههای علمی.
پیادهسازی این مدل در محدوده میراث جهانی خوزستان، تحولی پایدار و همهجانبه ایجاد میکند. این رویکرد نه تنها حفاظت از منابع تاریخی و طبیعی را تضمین میکند، بلکه به تقویت اقتصاد محلی، ترویج گردشگری سبز و صلحمحور و ارتقای تجربه گردشگران میانجامد.
میراث جهانی خوزستان، از شوش تا شوشتر و چغازنبیل، با تاریخ غنی و تنوع فرهنگی خود، میتواند الگوی ملی و منطقهای برای گردشگری نوآورانه و پایدار باشد. پیوند آموزههای جهانی مدیریت مقصد با ظرفیتهای بومی خوزستان، مسیر روشن و عملی برای آینده گردشگری استان فراهم میکند و نشان میدهد چگونه میراث جهانی میتواند عامل توسعه، همزیستی و صلح اجتماعی باشد.
انتهای پیام/
نظر شما